Artyleria Pruska pod Lutynią

[link widoczny dla zalogowanych]

czy ktoś z kolegów mógłby przetłumaczyć ten artykuł ?

//W takich ukośnikach kilka moich komentarzy//

Artyleria pod Leuthen

Mapa została wzięta z opublikowanego przeze mnie artykułu we wrześniu 1987 w magazynie „Wargames Illustrated” zatytułowanego „Notatki o Armii Pruskiej w czasie Wojny Siedmioletniej – Cz. 1 – Artyleria”. Została tu zamieszczona za zgodą wydawcy Duncana Macfarlane.

Zwycięstwo Pruskie nad Austriakami pod Leuthen w 1757 jest uważane za jedno z największych zwycięstw XVIII wieku. Było ono uwieńczeniem szybkiego przemarszu na Śląsk z Saksonii (gdzie Fryderyk Wielki wykorzystywał miażdżące zwycięstwo nad Francją i Armią Rzeszy, odniesione 7 listopada pod Rossach).
Na Śląsku silne siły Austriackie zagrażały Wrocławowi, który chroniony był przez Pruską armię pod dowództwem Księcia Bevern //August Wilhelm, Książę Brunszwiku, linia Bevern (1715-1781)//. Fryderyk miał nadzieję na przybycie na obszar walk na czas.
Niestety Armia Augusta Wilhelma została pokonana 24 listopada pod Wrocławiem //sam generał dostał się do Austriackiej niewoli// i wkrótce po tym Wrocław poddał się //miasta broniło 10 batalionów pod dowództwem Johanna Georga von Lestwitza – miasto poddał 25 listopada za cenę swobodnego odejścia//.
Fryderyk zdecydował zaatakować Austriaków gdziekolwiek ich spotka, usiłując zdążyć przed zimą, zbierając swoje siły w Parchwitz, przesuwając się w kierunku Wrocławia.
Na wieść o marszu Fryderyka, Austriacy przesunęli się za zachód, opuszczając umocnione pozycje pod Wrocławiem. Przypuszczali, że armia Fryderyka jest za Kazbach. Rezultatem tego było, że gdy spotkali naciągającego Fryderyka, musieli bardzo pośpiesznie zając linie obronne na linii północ-południe w miasteczku Leuthen. Austriacki oszukali samych siebie, wierząc, że główne siły Pruskie nadejdą z prawego skrzydła, spokojnie oczekiwali na atak. Prusacy, którzy dobrze poznali teren na manewrach, postanowili w pełni wykorzystać zdobytą wcześniej wiedzę i Fryderyk, z powodzeniem zorganizował atak na południową flankę pozycji austriackich.
Pruskie postępy zwinęły linie Austriaków z południa na północ i Austriacy starali się przesunąć oddziały z północnego skrzydła co spowodowało przyspieszenie postępów Prusaków i w efekcie Pruska artyleria polowa, która zmieniała miejsca w czasie bitwy, dostarczała bardzo efektywnego wsparcia swoim oddziałom.

Poniższa mapa pokazuje pozycje Pruskich baterii

MAPA

1. Bateria na Glatz-Berg wspierała początkowy atak na Kiefern-Berg, po czym kontynuowała postępy w kierunku Kirch-Berg
2. Bateria na Juden-Berg (prawdopodobnie ciężkie działa „Brummer” (MRUK, ZRZĘDA ???)) spowodowała wielkie zamieszanie w linii Austriackiej, oddalonej o 800 kroków, która zagrażała tyłom piechoty Pruskiej, siły te wycofały się w zamieszaniu w kierunku północnym
3. Krótko po zdobyciu Kirch-Berg (obrona Austriacka była improwizowana), ciężkie działa zostały przeciągnięte z Glanz-Berg (zostały wzmocnione później przez kilka dział z Juden-Berg) i wspierały atak na Leuthen
4. Bateria na północnym stoku Juden-Berg strzelała w kierunku Leuthen w miarę postępów piechoty (piechota przechodziła w miejsca, z których bateria przenosiła ogień dalej)
5. Bateria na Butterberg z wielkim efektem ostrzeliwała głęboko uformowaną linię Austriacką z obydwu stron Leuthen, skrycie przemieszczając się na północ
6. Ta bateria niepokoiła Austriaków na Windmuhlenhohe za Leuthen, w szczególności artylerię, która sprawiała problemy Pruskiej piechocie.
7. Bateria umieszczona na małego wzniesienia na południowy – wschód od Leuthen, wspierała prawe skrzydło Pruskie podczas finałowej części bitwy.

Szczegóły terenowe są z Rehtwisch i Fiedler (tom 1), informacje taktyczne z kilku źródeł.

Bitwa jest uznana za znakomitą z powodu wsparcia ataku przez polową artylerię Pruską. Ziethen objął komendę nad siłami w Głogowie (były to: część oddziałów Augusta Wilhelma von Bevern i część sił z Wrocławia). Następnie pomaszerował na spotkanie Króla zabierając z fortecy 10 ciężkich 12-funtowych dział (każda ważyła 3480 funtów i były trudne w transporcie i strzelaniu). Te działa uzyskały swoją sławną nazwę „Brummer” po komentarzach wygłoszonych przez Króla w czasie bitwy. Ziethen zabrał także 4 lub 7 (zależnie od źródła) 50-funtowych moździerzy.

Otwarcie Pruskiego ataku w kierunku Kiefenberg i Sagschutz była wspierane 10 działową baterią na Glanzberg. Następnie ogień skierowany został na nieprzyjaciół usiłujących wycofać w kierunku na Kirchberg i na nowoformującą się linię na południe od niego. Kiedy Kirchberg został zdobyty, bateria została przesunięta i ustawiona na wzgórzu. Po czym otworzyła bardzo skuteczny ogień na linię Austriacką, która usiłowała ustawić się wzdłuż Gohlauer Graben na północy. Ona też została złamana i walka przeniosła się do Leuthen gdzie rozgorzały ciężkie walki.
Prusacy użyli w bitwie 63 działa polowe 8granatników (moździerze z Głogowa były ustawione z lewego tyłu????). Źródła są lekko niejasne opisując pozycje poszczególnych dział ale całkowicie jest jasne, że ruch za atakiem i wsparcie przyniosło wielki efekt.. „Brummery” zadały Austriakom ciężki cios, strzelając z dużym skutkiem na dużą odległość, z tego powodu (zależnie od źródła) sugeruje się, że ich użycie na polu bitwy było sprzeczne z prawem międzynarodowym.

//chyba chodzi o to: Rehtwisch, Theodor: Leuthen: Blätter der Erinnerung an den grossen König und das Jahr 1757 Mit 60 Abbildungen und 1 Schlachtplan; mit 28 Poträts, 10 hist. Darstellungen u. 22 Terrainstudien nach Originalaufnahmen des Verfassers auf dem Schlachtfelde von Leuthen u. einem Plan der Schlacht; Verlag: Leipzig Wigand, 1907.//
Obszar bitwy pozostał niezmieniony od 1757 (tylko kilka drzew zostało ściętych i kilka miejsc wyrównanych). „Berge” wzgórza górują nad pofałdowanym terenem jednak widoczność na pole bitwy jest na tyle dobra, że można było znaleźć efektywne pozycje dla artylerii.

Użycie spieczonych kawalerzystów jako obsługi dział pod Lethen, ilustruje Pruskie problemy z rekrutacją w czasie Wojny Siedmioletniej. Problem ten pojawił się z powodu ciągłego zwiększania ilości dział na polach bitew oraz ciężkimi stratami wśród kanonierów (w oficjalnej korespondencji, poprzez całą wojnę, uskarżano się na permanentne braki wśród artylerzystów). Użycie rekrutów lub kawalerzystów nie było skuteczne, krótki okres szkolenia nie wystarczał nowym ludziom, aby kompetentnie wykonywać swoje obowiązki.

Próby spożytkowania jęków wojennych. Artylerzyści Sascy przeszli na stronę Pruską w 1756 widząc ich sukcesy, takie były dokonywane na schwytanych Szwedach w 1758.
Artyleria Pruska przez długi czas, posiadała wysoki procent rodzimych Prusaków; wszyscy przyłączający się (rodzimi i obcy) byli Protestantami. Fortece były często doszczętnie ogołacane artylerzystów przez armie polowe (dla przykładu: Colberg wystawił podczas pierwszego oblężenia, w 1758, 1 podoficer, 14 kanonierów i 60 Handlager z Landmiliz (to byli ludzie, który pracowali jako niewykwalifikowani, nosi ciężary, ustawiali działa itp.)).

Użycie kawalerzystów pod Leuthen było prawdopodobnie odpowiedzią na potrzeby zaspokojenia braków w obsadach armat (jedno ze źródeł sugeruje, że byli oni używani do podnoszenia dział i pozycjonowania dział podczas bitwy) – działa zabrano z fortecy w Głogowie tuż przed bitwą, i wszystkie konieczne konie, woźnice, wyposażenie, obsady musiano szybko uzupełniać w polu. Patrząc na wielką wagę, nie jest jasne, czy do przeciągania Brummerów w czasie bitwy używano tylko ludzi.

Dzieki wielkie Smile

Ciekawy tekst, ale tłumaczony chyba translatorem, bo trochę to jakby nie do końca "po polskiemu" Laughing

Gwoli uzupełnienia...

Niemieckie nazwy w tekście:
Leuthen - oczywiście Lutynia Wink

Parchwitz - Prochowice
Katzbach - Kaczawa

"Brummery", które przysporzyły tak wielkich strat Austriakom, stały raczej na Glanz-Berg, nie Juden-Berg. 5 XII 2007 r. w muzeum w Środzie Śląskiej dyskutowałem nad planem bitwy z dr. Robertem Kisielem i on mi mówił, że "Brummery" ustawiono tak, że idealnie przed nimi byli (obróceni bokiem) austriaccy żołnierze (cała linia piechoty lewego skrzydła Austriaków stała na "przedłużeniu luf"), wskutek czego czesały one niesamowicie efektywnie "Białą Armię" Shocked

Pozycją do takiego ostrzału mógł być tylko Glanz-Berg, ewentualnie Kiefernberg (nawet lepiej by pasował, bo z Glanz-Berg "Brummery" musiałyby strzelać nad K.-B., a nie wiadomo, czy zza owej "Sośniej Góry" w ogóle było widać austriacką linię).

Wg tego, co mu mówił dr Kisiel, "Brummery" ściągnięto z Nysy, nie z Głogowa.

Z tego, co wiem, austriackie baterie zajmowały pozycję na Mühlberg na pn.-zach. od Lutynii (nie wiem, czy jest to to samo wzniesienie, co Windmühlenhoehe; na WMH broniły się za to na pewno dzielnie austriackie regimenty Wallis i Baden-Duerlach).

Leuthen napisał:

Wg tego, co mu mówił dr Kisiel, "Brummery" ściągnięto z Nysy, nie z Głogowa.

To chyba Fryderyk na tą okoliczność sprawił sobie transport powietrzny Wink

. A tak na serio, to chyba jednak z Głogowa. Bliżej, szybciej i łatwiej. Brumery, ciężkie działa forteczne można było transportować jedynie Odrą, a ta na wysokości Wrocławia była kontrolowana przez Austriaków.

Brummery były to długie 12 funtówki , o wadze 1200 kg dla odróznienia typowa 12 funtówka ważyła około 850 kg. widziałem taka orginalna w muzeum armii w Paryżu
[link widoczny dla zalogowanych]
sądząc po lawecie było to mobilne wystarczyło 6 koników .
a czy działa były dostarczone z Nysy czy z Głogowa to sam jest ciekawy Smile

w końcu to róznica tylko 50 km (Głogów -Lutynia 98km, Lutynia -Nysa 140 km) w warunkach bojowych 50 km to tyle co nic Smile

Brumery, jako kategoria działa, pojawiły się dopiero później. W czasie bitwy lutyńskiej było to jedynie określenie potoczne, a właściwie stało się takim dopiero po bitwie. Fryderyk zapytał w pewnym momencie, czy artyleria jeszcze warczy (brummt), a miał na myśli właśnie te ciężkie, forteczne działa. Nie jest powiedziane, jakie to były działa, brązowe, czy też żelazne, nowsze odlewy pruskie czy też jeszcze austriackie staruchy forteczne - to mogło być wszystko. Schoning pisze, że niektóre sztuki ważyły 29 cetnarów, czyli ok 1500 kg.

Pedro napisał:

a czy działa były dostarczone z Nysy czy z Głogowa to sam jest ciekawy Smile

w końcu to róznica tylko 50 km (Głogów -Lutynia 98km, Lutynia -Nysa 140 km) w warunkach bojowych 50 km to tyle co nic Smile

Nie w odległościach rzecz, w linii prostej głogów i nysa są nawet w podobnych dystansach od lutyni (70 głogów i 90 nysa). Ale ta różnica jest czysto teoretyczna, bo jak niby w praktyce prusacy mieliby przetransportować ciężkie działa forteczne z Nysy, skoro po drodze stali austriacy? Może by grzecznie poprosili austriackiego komendanta twierdzy wrocławskiej o przepuszczenie transportu dział? Nie mogli ich przetransportować również w miarę wygodną, choć dłuższą drogą lądową przez Świdnicę, bo ta też była w rękach austriackich. Co więc zostawało? Transport lotniczy Wink

albo 180 kilometrowa droga przez Brzeg, Oławę, Oleśnicę, Brzeg Dolny i Prochowice, z czego ponad 100 km po drogach lądowych. Nie ma co wymyślać, brumery były z Głogowa. Z nysy dostarczono działa dopiero do oblężenia wrocławia, a i tak do akcji weszły kilka dni po rozpoczęciu ostrzału miasta.

Waga która podałem 1200 kg jest wagą usrednioniona , uwierz mi Faza że przyrost 300 kg na odlewie w tamtych czasach nie jest niczym szczególnym , pisałem z głowy dokładnie usredniona waga brummera to 1396 kg , przy dłujgosci odlewu który miał 2,5 metra wystarczyło ze miał srednice o 0,5cm wieksza i wazył 1,5 tony. i w drugą stronę trochę wiekszy skurcz metalu i wazył mniej Smile

( do dzisiaj brązy maja 2 do 2,5 % skurczu i nawet w dzisiejszych czasch 10% wagi jest niczym szczególnym )druga sprawa że forteczne 12 funtowki mogłby być z róznych okresów a co za tym idzie rózniły sie wagą ,(osobiście posiadam zapis że w czasach Bitwy pod Oliwą 12 funtówka ważyła 1650 kg Smile

[link widoczny dla zalogowanych] i jeszcze jedna sprawa skoro były zabrane z twierdzy mogły to być działa żeliwne (90% dział na twierdzach było z żeliwa)waga żeliwnego brummera to 1427 kg i o takich może pisać Schoning Smile

[link widoczny dla zalogowanych]
Co do transportu dział z Nysy nie twierdze ze tak było podałem zapytanie żebyście to wyjasnili Smile

Pedro napisał:

... w warunkach bojowych 50 km to tyle co nic Smile

W warunkach bojowych to co najmniej dwa dni marszu. Przy kiepskich drogach odpowiednio dłużej. Sasi z obozu pod Pirną nie byli w stanie w ogóle wyciągnąć dział, tak rozmiękłe były drogi od trzydniowego deszczu.

A tak z ciekawości macie może informacje ile ważyły poszczególne wagomiary - 3,6,12,24 funtówki polowe i forteczne, ile haubice, moździerze i jaki był ich zasięg skuteczny ? Oczywiście pruskie chociaż austriackie i rosyjskie też mnie interesują.

ile wazyły zobacz na link do tabeli który jest w poscie powyżej a zasiegi dopisze jak znajdę Smile

Z tej tabeli niewiele wynika - nie wiadomo czy to polowe działa czy forteczne, podana jest waga samej lufy a mnie interesuje całość z lawetą i wózkiem. W ogóle to pruskie czy może armii peruwiańskiej ?

Z tej tabeli wynika bardzo dużo i jest napisane które działa są pruskie i jest podział na forteczne i liniowe wczytaj sie dobrze a do wagi działa dolicz 0,4 wagi działa i masz ciężar lawety.
A w armi peruwiańskiej dziala były na szynach podaczas wojny z Hiszpania i był to pomysł polaka Smile

(Bitwa pod Callao 1866 )

A tak. Jakoś ten link z arsenału przeoczyłem. Dzięki !

Muszę przeprosić za małe zamieszanie - dr Kisiel mówił o Głogowie, nie o Nysie...
Cytat z maila od niego: "Fryderyk przyprowadził stamtąd 10
Brummerów i 7 moździerzy, ale te ostatnie w bitwie nie wzięły udziału, a
pozostały w obozie pod Środą".